Maandag 25 mei 2020 startte met de uitspraak in het kort geding van Stichting Stop5GNL tegen de Staat. In de avond vond het eerste informatieve webinar over 5G en gezondheid voor gemeenten plaats. In dit bericht zoomen we in op de uitspraak en vertellen we meer over het 5G webinar.

De rechter oordeelde dat de overheid door mag gaan met de uitrol van 5G, maar gaf daarbij ook aan dat de Staat verplicht is om in te grijpen als blijkt dat er toch gezondheidsschade kan ontstaan onder de limieten die nu veilig worden geacht. Geen carte blanche dus.

De discussie over de wijze waarop deze nieuwe technologie mag en kan worden toegepast ligt nu vooral bij de gemeente. Zij hebben namelijk de primaire zorg voor het beschermen van de volksgezondheid, het leefmilieu en de veiligheid van burgers op hun grondgebied. Met het oog op de invulling van deze belangrijke taak werd het 5G webinar voor bestuurders, raadsleden en ambtenaren van gemeenten georganiseerd.

Ernstige aanwijzingen voor gezondheidsschade

Wij zijn van mening dat er teveel ernstige aanwijzingen zijn voor gezondheidsschade waardoor de uitrol van 5G niet te rechtvaardigen is. De uitrol van 5G kan een ernstige inbreuk op onze mensenrechten betekenen. Officiële instanties geven nu onjuiste en zelfs misleidende voorlichting over de veiligheid van straling. Vanwege deze risico’s willen we een moratorium op de uitrol van 5G, net zoals in Brussel en in verschillende delen van Zwitserland.

Zo is te lezen op de site van Stichting Stop5GNL, die eind vorig jaar een kort geding tegen de Staat aanspande met als doel de uitrol van 5G stop te zetten. Het bewijs dat Stop5GNL heeft aangevoerd om dit moratorium te eisen achtte de rechter niet overtuigend genoeg: hij oordeelde dat de Staat niet onrechtmatig heeft gehandeld en dat de frequenties ten behoeve van 5G geveild mogen worden. Zeer teleurstellend voor iedereen die opkomt voor betere bescherming van burgers en milieu tegen de schadelijke gevolgen van elektromagnetische straling en 5G.

Geen carte blanche

Ondanks deze uitspraak heeft het kort geding veel goeds opgeleverd en is de discussie over de wijze waarop deze technologie wordt doorgevoerd nog lang niet beslecht. Stop5GNL beraadt zich op eventuele vervolgstappen en andere ‘grassroots’- groepen zetten zich belangeloos in om tegenwicht te bieden aan de marketingstrategie van overheid en industrie. De uitspraak van de rechter geeft aan dat de overheid door mag gaan met de uitrol van 5G, maar daarbij krijgt zij zeker geen carte blanche, zoals ook journalist Rien van den Berg in het Nederlands Dagblad schrijft:

Opmerkelijk is, dat de Staat aanvankelijk zijn verantwoordelijkheid over 5G voor de rechter ontkende. Zij beriep zich op ‘technologie-neutraliteit’. Het opzetten van het netwerk zou een zaak van telecombedrijven zijn. ‘Maar het is evident’, zegt de rechter, ‘dat de staat de telecombedrijven aanmoedigt en faciliteert in het gebruik van 5G.’ En in het belangrijkste deel van de uitspraak houdt de rechter de overheid onverkort verantwoordelijk voor het waarborgen van de volksgezondheid nu de elektromagnetische velden door 5G sterker zullen worden…..

Met andere woorden: de staat mág nu verder, maar moet vooral zijn verantwoordelijkheid nemen. Belangrijke stemmen pleiten voor meer onderzoek. Een onderzoeksdienst van het Europees Parlement voedt de twijfel of wel het hele wetenschappelijke verhaal verteld wordt. De Utrechtse hoogleraar Hans Kromhout, voorzitter van de commissie Elektromagnetische Velden van de Gezondheidsraad, vindt daarom dat de uitrol van 5G niet vanzelf spreekt. En Aart Nederveen, radioloog aan het AMC en hoogleraar toegepaste radiologie aan de Universiteit van Amsterdam, pleitte recent in deze krant nog voor een pas op de plaats, omdat er wetenschappelijk te weinig eensgezindheid is. Dat is een wijs advies, maar het lijkt erop dat hij voor dovemansoren heeft gepraat. De overheid mag van de rechter dóór, en de staat gaat minimaal 900 miljoen euro verdienen aan de 5G-veiling.

Toepassing voorzorgsprincipe?

De resultaten van onderzoeken van wetenschappers, zowel nationaal als internationaal, die grote vraagtekens zetten bij de veiligheid van 5G zijn door stichting Stop5GNL ook aan de rechter gepresenteerd. De voorzieningenrechter gaf echter aan dat hij terughoudend moest zijn en dat in een kort geding de wetenschappelijke waarde of het gewicht van onderzoeken niet kan worden beoordeeld. De eis van Stop5GNL was echter ook niet om die beoordeling te doen, maar om op basis van het voorzorgsbeginsel 5G te stoppen.

Het voorzorgsbeginsel is vastgelegd in Europese wetgeving en de handreikingen voor risico- en veiligheidsvraagstukken van de Nederlandse overheid.

Voorzorg gaat niet om risico’s naar nul te reduceren, maar biedt een beleidskader voor omgaan met wetenschappelijke onzekerheid en omgang met risico. Als er sprake is van van groot en onomkeerbaar risico, ook bij onzekerheid, is het noodzakelijk om voorzorgsmaatregelen te nemen:

Bij sommige technieken, producten of handelingen is er( nog) geen wetenschappelijke zekerheid over of, wanneer en in welke mate er een kans bestaat op schade voor mens en milieu. Het uitgangspunt in deze gevallen is dat dusdanige maatregelen moeten worden getroffen, dat grote en onomkeerbare schade zoveel mogelijk wordt voorkomen.

De Staat gaf in haar verweer aan dat zij het voorzorgsbeginsel toepast door de richtlijnen van de International Commission on Non-Ioninzing Radiation (ICNIRP) te hanteren, door regelmatig te laten controleren of de daarin genoemde limieten niet worden overschreden, door geregeld nieuw onderzoek te laten plaatsvinden naar nieuwe inzichten over mogelijk schadelijke gevolgen van elektromagnetische golven en door (de toezegging) daarnaar te (zullen) handelen.

Belangenconflicten

Het is bijzonder dat de rechter meegaat in dit betoog van de Staat. Want deze maatregelen zijn niet conform het Europese beleidskader en de Nederlandse handreikingen voor risico- en veiligheidsvraagstukken. Bovendien worden de ICNIRP-richtlijnen inhoudelijk zwaar bekrtitiseerd en wordt de onafhankelijkheid van deze private expertorganisatie in twijfel getrokken. De kritiek en belangenverstrengeling met Telecom is onder andere beschreven in het artikel ‘Bellen schaadt cellen’ in de Groene Amsterdammer. De rechtbank van Turijn oordeelde afgelopen jaar zelfs dat verstrekte studies – waarin een oorzakelijk verband tussen straling van mobiele technologie en gezondheidsschade wordt ontkend – grotendeels door de industrie worden gefinancierd en daarom minder gewicht in de schaal moeten leggen vanwege belangenconflicten.

Studies provided by the defense—which denied a causal link—were mostly industry-funded and, therefore, should be given less weight because of conflicts of interest.

Studies van leden van de ICNIRP en het SCHENIHR (het wetenschappelijk comité voor nieuwe gezondheidsrisico’s van de Europese Commissie) hebben volgens de rechtbank van Turijn ook te lijden onder belangenconflicten, omdat ook deze organisaties financiering van de industrie ontvangen. Het Internationale EMF-project van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en vele landen over de hele wereld hebben de aanbevelingen van de ICNIRP, die door de industrie worden gefinancierd, overgenomen als hun veiligheidsrichtlijnen. Ook de adviesorganen van de Nederlandse Staat varen nog altijd blind op deze ICNIRP richtlijnen.

Verder valt op in het oordeel van de rechter dat het beleid van andere landen, die wel in lijn van het Europese voorzorgsprincipe handelen, als niet overtuigend werd gezien. En beleid van verzekeraars, die elektromagnetische velden in de hoogste risicoklasse plaatsen en weigeren te verzekeren, werd zelfs als irrelevant afgedaan. Wij zijn benieuwd of onze overheid ook zo eigenwijs blijft als in andere landen de uitrol van 5G definitief wordt gestaakt of als er strenge voorwaarden en maatregelen worden geëist. Wij volgen in ieder geval met veel belangstelling de rechtszaak die nu in UK wordt opgestart door de multidisciplinaire Actiegroep Action Against 5G en de rechtzaken die onder andere in de VS en Frankrijk zijn gestart.

Kort geding geeft boost aan maatschappelijke bewustwording

Al met al een uitspraak, waar wat de 5G critici betreft, heel wat op af valt te dingen. Een positief effect is in ieder geval dat door deze rechtszaak het onderwerp 5G veel belangstelling heeft gekregen, waardoor de bewustwording van de gezondheidsrisico’s van elektromagnetische velden flink toegenomen is.

Afgelopen periode zijn er talloze burgers, politici en beleidsmakers op vlieghoogte gekomen qua kennis over deze materie. De protesten tegen de nieuwe 5G-netwerken in wording worden in Nederland steeds luider, zoals ook valt te lezen in dit Computable-artikel. Er verschijnen steeds meer opiniestukken in de media, het onderwerp staat inmiddels bij veel gemeenten op de agenda en gewone burgers verenigen zich om anderen te informeren.

Deze video van het nieuwe platform 5Bburgers is een mooi voorbeeld. Zij roepen onze Minister President Mark Rutte op om kritisch (en echt heel kritisch) te kijken naar de mogelijke gevaren van elektromagnetische straling en 5G:

5G webinar

Door de coronamaatregelen zijn raadsinformatiebijeenkomsten en inspreken voor burgers afgelopen periode niet mogelijk geweest. Wij hebben daarom in april  een oproep aan alle Burgemeesters, Wethouders en gemeenteraadsleden gestuurd om alle 5G activiteiten te staken, in ieder geval zolang het democratisch proces stagneert.

Inmiddels zijn we een fase verder en komen er langzaam maar zeker weer meer mogelijkheden om de discussie over de wenselijkheid en noodzaak van de 5G technologie te voeren. De lock-down periode is door een aantal professionals aangegrepen om een 5G webinar voor gemeenten in de stijgers te zetten. Het 90 minuten durende webinar werd op 25 mei jl. gehouden en geeft inzicht waar het bij 5G om gaat, zodat politici en raadsleden met de juiste feitelijke en wetenschappelijke kennis deel kunnen nemen aan het democratisch proces. Het programma is als volgt:

Wij bevelen het kijken van dit webinar van harte aan. Hiermee bent u in vrij korte tijd goed op de hoogte van de aard van de techniek en kernpunten in de discussie over de effecten van 5G op gezondheid. Ook biedt het webinar aanknopingspunten voor gemeenten wat zij op dit vlak voor burgers kunnen betekenen.

Zowel de video-opname van het 5G webinar, de presentatie ‘Wetenschappelijk bewijs: hoe komen onderzoeksresultaten tot stand?’ zijn terug te kijken. Voor degenen die het gemist hebben en de informatie tot zich willen nemen, staan in het bericht ‘5G webinar voor gemeenten‘ meer toelichting en de links naar alle documentatie.