W
The science is there!
Let’s Talk About Tech ziet dat er in de loop der jaren veel discussie is geweest over de schadelijkheid van elektromagnetische velden en straling. Logisch, want bij introductie van innovaties zoals mobiele telefoons, kunnen potentiële gezondheidsproblemen snel opduiken, maar kan het ook vele jaren – of decennia – duren voordat problemen zichtbaar worden.
In de afgelopen jaren is er een situatie ontstaan waarin een dominant verhaal een krachtige positie in onze maatschappij heeft ingenomen. Dat verhaal is dat onze technieken veilig zijn, dat er verder onderzoek afgewacht moet worden en dat er geen rechtvaardiging is voor ingrijpen en ook niet voor kennisvergroting van bijvoorbeeld de GGD ’s of andere instanties. In hoeverre strookt dit verhaal met het voortschrijdend inzicht op basis van vele jaren wetenschappelijk onderzoek en ervaringen met digitale toepassingen? En in hoeverre wordt het verhaal dat onze technieken veilig zijn beïnvloed door de politieke context? Op deze pagina lichten we een tipje van de sluier op!
Omstreden veiligheidsrichtlijnen
Beleidsmakers bepalen de veiligheidsrichtlijnen op basis van de adviezen van internationale gezaghebbende commissies en adviesorganen die het wetenschappelijk onderzoek rond elektromagnetische velden en straling beoordelen. Het belangrijkste adviesorgaan is de International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP). Zij hebben in 1998 richtlijnen ofwel blootstellingslimieten opgesteld en het adagium is: ‘Zolang je daar onder blijft, is alles veilig’. Maar, hoe langer de draadloze technologie in gebruik is en hoe meer frequenties er in gebruik zijn genomen, hoe meer signalen en wetenschappelijke publicaties aangeven dat er ruim onder deze veiligheidsrichtlijnen schade voor mens, plant en dier optreedt. Zo zijn er onder andere effecten aangetoond qua normale breinfunctie, fertiliteit, DNA schade en kanker. In dit fragment kan je zien welke schadelijke effecten zijn aangetoond onder de blootstellingslimieten.
Milieuagentschap Europese Unie waarschuwt
In 2007 kwam het milieuagentschap van de Europese Unie, de European Environment Agency (EEA), al met een eerste waarschuwing over elektromagnetische straling. In het artikel ‘Bellen Schaadt Cellen‘ in de Groene Amsterdammer is te lezen dat de Brit David Gee, destijds hoofdadviseur wetenschapsbeleid van het EEA, zag dat de Europese Commissie het advies om het voorzorgsbeginsel toe te passen in de wind sloeg: ‘Zou ze die voorzorg in dit geval toepassen, dan beperkt ze een winstgevende economische activiteit op basis van wetenschappelijke onzekerheid’, stelt Gee. ‘De Commissie wacht liever op concrete bewijslast, maar die komt altijd te laat. Als de schadelijkheid eenmaal is bewezen, is de schade al berokkend.’
De stand van de wetenschap heeft er in de verzekerings-en telecomsector al wel toe geleid dat zij zich indekken:
In tegenstelling tot de Europese Commissie past de verzekeringssector al jaren het voorzorgsbeginsel toe rond de gezondheidsgevolgen van straling. Geen enkele verzekeraar dekt namelijk gezondheidsrisico’s verbonden aan stralingsblootstelling. De Zwitserse herverzekeringsreus Swiss Re wijst in zijn rapport rond opkomende risico’s op het gevaar dat ‘als er een rechtstreeks verband tussen elektromagnetische velden en gezondheidsproblemen zou worden vastgesteld, dat de deur open zou zetten voor nieuwe vorderingen en zou leiden tot grote verliezen onder productaansprakelijkheden’.
De telecomspelers zelf zijn zich bewust van de toenemende aanwijzingen dat EMV-straling schadelijk kan zijn. Ze komen daarvoor uit en dekken zich ertegen in, zo lezen we in hun jaarverslagen. Vodafone schrijft over elektromagnetische straling dat het ‘aangezien kan worden als een gezondheidsrisico’. Telefonica waarschuwt voor ‘mogelijke effecten (…) op de gezondheid van mensen’ en Deutsche Telekom voor een ‘risico op regelgevende interventies, zoals verlaagde limieten voor elektromagnetische velden of het invoeren van voorzorgsmaatregelen in de mobiele communicatie’.
Another unconvenient truth?
In 2011 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie hoogfrequente elektromagnetische velden (waar de mobiele telefonie gebruik van maakt) ingedeeld in groep 2b: ‘mogelijk kankerverwekkend’. De afgelopen jaren is er nog een belangrijk en groeiend aantal bewijzen, dat straling van draadloze toepassingen niet veilig is, bijgekomen. De biologische effecten van de blootstelling aan straling worden steeds zichtbaarder en we zien nu een patroon van problemen dat vergelijkbaar is met dat van het roken van sigaretten. Het gemak en de alomtegenwoordigheid van draadloze technologieën hebben een ingewikkelde situatie gecreëerd. Onze werkplekken, huizen, scholen en het sociale leven krioelen ervan en we lijken van de techniek afhankelijk te zijn geworden. Erkennen dat deze technologie schadelijk is, is vanuit economisch perspectief another unconvenient thruth.
Steeds meer landen, regio’s en steden zetten vraagtekens bij het dominante verhaal dat draadloze technologie veilig is. Zij treffen maatregelen ter bescherming van burgers. Dit doen zij o.a. via voorlichting aan burgers over de risico’s (Cyprus en Kroatië hebben bijvoorbeeld een landelijke campagne opgezet), lagere blootstellingslimieten en het verbieden van wifi in scholen. Deze compilatie van StopUMTS laat de maatregelen, adviezen en uitspraken van overheden, internationale organisaties en rechtbanken over toepassing van elektromagnetische (EM) straling van zendmasten, smartphones, snoerloze (DECT) telefoons en WiFi zien.
Andere landen kiezen er voor om de bewijslast dat draadloze technologie onveilig is te negeren of zelfs het geld van de belastingbetaler te gebruiken om actief draadloze technologie te promoten, zoals o.a. blijkt uit het artikel ‘5G & Wireless Product Defense Firms‘. Ook in Nederland promoten bedrijven en overheden volop draadloze technologie, zoals ook blijkt uit de rechtszaak van Stop5G tegen de Nederlandse staat (waarvan het hoger beroep nog loopt). In de uitspraak zegt de rechter: ‘Maar het is evident, dat de staat de telecombedrijven aanmoedigt en faciliteert in het gebruik van 5G.’
Wat is wijsheid? Kan je blindelings vertrouwen op de informatie die bedrijven geven aan consumenten? Of is het slimmer om de kleine lettertjes en de informatie voor aandeelhouders serieus te nemen? En in hoeverre wordt de boodschap van overheidsinstanties, dat de technologie veilig is, beïnvloed door de industriële lobby? Wij stellen ons op het standpunt dat het verstandig is om verschillende bronnen van informatie te raadplegen. Degenen die zich graag breder willen informeren maken wij graag wegwijs in de enorme hoeveelheid informatie die er is. De basisinformatie kan je via documentaires, boeken en onderzoeksjournalistieke artikelen en presentaties van wetenschappers, artsen en politici tot je nemen. En wie tot op de bodem wil uitzoeken wat er nu wel en niet aangetoond is via wetenschappelijk onderzoek zijn er verschillende databases en overzichtsrapporten te raadplegen. Hierna volgen een aantal kijk- en leestips.
Tedx Talk ‘Wireless wake-up call’
In de Tedx Talk ‘Wireless wake-up call’ bespreekt Silicon-valley ingenieur Jeromy Johnson onze gehechtheid aan technologie en de gezondheidsrisico’s die dit met zich mee kan brengen. Daarbij gaat hij in op de stand van de wetenschap en de belangenverstrengeling van regulerende instanties met de telecom- en techindustrie. Een eye-opener en tevens uitnodiging om vooral zelf op onderzoek uit te gaan. Vertrouw niet klakkeloos op wat instanties zeggen. En ook niet wat wij zeggen. Neem de tijd om in deze materie te duiken en bepaal vervolgens zelf jouw standpunt! Een mooi startpunt is deze Tedx Talk.
Naast TedTalks verschenen in de loop der jaren vele onderzoeksjournalistieke artikelen en documentaires, waarin de strategieën om nieuwe technologie zo probleemloos mogelijk uit te kunnen rollen inzichtelijk worden gemaakt. Lees bijvoorbeeld het artikel in The Nation: ‘How Big Wireless made us think that cell phones are safe’ (artikel in The Nation) of kijk naar de documentaire THANK YOU FOR CALLING, die je meeneemt achter de schermen van internationaal onderzoek, industriële lobby en actuele schadezaken in de VS. Van Nederlandse bodem is de aflevering ‘Ziek van je mobieltje‘ van Zembla.
Andere documentaires, films en afleveringen in niewsmedia (o.a. CNN, CBC) die de moeite waard zijn om te kijken kan je vinden op de site van de Environmental Health Trust. Deze Amerikaanse non-profitorganisatie heeft als missie het beschermen van de menselijke gezondheid en het milieu door mensen te voorzien van state-of-the-art informatie. Ze doen baanbrekend onderzoek naar milieugezondheidsrisico’s en werken ook rechtstreeks samen met gemeenschappen, gezondheids- en onderwijsprofessionals en beleidsmakers om deze risico’s te begrijpen en te beperken.
Senatoren, artsen en wetenschappers presenteren de feiten
Deze betogen en presentaties van senatoren, artsen en wetenschappers zetten de feiten op een rij. Zij laten er allen geen twijfel over bestaan: de straling van draadloze technologie is schadelijk voor de gezondheid en ons eco-systeem. Kijk en oordeel zelf hoe deskundig en geloofwaardig zij zijn!
Senator Patrick Colbeck Testifies Against 5G: Hearing 2018
Senator Colbeck is naar eigen zeggen een techie at heart en heeft door zijn werk veel kennis en ervaring met elektromagnetische velden en straling. Hij heeft jaren ingenieurs- en managementervaring in lucht- en ruimtevaarttechniek en o.a. gewerkt voor het internationale ruimtestation.
In zijn betoog tegen 5G benoemt hij o.a. het taboe op gezondheidsrisico’s, de grotere kwetsbaarheid van kinderen, belangenverstrengeling, de schadelijke biologische effecten en het fundamentele recht op veiligheid.
Dr. Sharon Goldberg Testifies at Michigan’s 5G Small Cell Tower Legislation Hearing October 4, 2018
Wireless radiation has biological effects. Period. This is no longer a subject for debate when you look at PubMed and the peer-review literature. These effects are seen in all life forms; plants, animals, insects, microbes. In humans we have clear evidence of cancer now; there is no question. We have evidence of DNA damage, cardiomyopathy, which is the precursor of congestive heart failure, neuropsychiatric effects.
5G is an untested application of a technology that we know is harmful; we know it from the science. In academics this is called human subjects research.
Zij betoogt dat de wetenschappelijke literatuur een duidelijke relatie laat zien tussen de blootstelling aan elektromagnetische velden en de huidige epidemieën aan diabetes, achteruitgang van de mentale gezondheid en hartfalen.
Ter verduidelijking: PubMed is een via het internet doorzoekbare internationale bibliotheek/databank met vrijwel alle medisch belangrijke publicaties van de laatste tientallen jaren.
Dr. Erica Mallery Blythe – Children with Cancer Conference – 2018
In haar presentatie geeft Dr. Mallery Blythe basisinformatie over het elektromagnetisch spectrum, de interactie met biologische systemen en de ziektebeelden die in de wetenschappelijke literatuur worden gerelateerd aan blootstelling aan elektromagnetische velden en straling. Daarnaast gaat zij in op de grotere kwetsbaarheid van kinderen en de noodzaak om blootstelling aan straling zoveel als mogelijk te beperken en te managen. Daarbij noemt zij goede voorbeelden in verschillende landen en besluit zij met:
Medical doctors need to take action to fulfill their ethical obligations.
Further RF (radiofrequency) deployment is unforgivable irresponsible at this point. And often the precautionary principle gets banded around. I think it’s a very important principle, don’t get me wrong, but I just think it’s completely inappropriate right now for this. Simply because the time for precaution is way passed. The time for precaution was in the time of the 50’s, 60’s and 70’s, when the literature was emerging. This can’t be called precautionary. We’re exposing an entire generation of children to non-ionizing radiation with intensities that in some cases can measured out a billion times billion, or a quintillion times higher than natural background radiation. And we have tens of thousands of research papers now that gives us serious causes of concern. So this is not precautionary. This is an emergency now to protect health. Not just of the generation that we are responsible fort o come, but subsequent generations, given the nature of this toxin.
Dr. Lennart Hardell testifies at Danish Parliament hearing about Cell Phone Radiation, Cancer and Science, 2018
Tijdens een openbare hoorzitting op 12 april 2018 In Denemarken heeft de Zweedse oncoloog Prof. Lennart Hardell een presentatie gegeven voor politici van de parlementaire commissie voor gezondheid en ouderenzorg. Deze commissie onderzoekt de gezondheidsrisico’s van mobiele telefoons en draadloze netwerken. De parlementaire commissie vermeldde in haar aankondiging van de raadpleging dat verschillende artsen hebben aangegeven dat een toenemend aantal patiënten symptomen ondervindt van blootstelling aan straling van mobiele telefoons, draadloze netwerken, enz. Gerapporteerde symptomen zijn onder meer hoofdpijn, geheugen- en concentratieproblemen, tinnitus, rusteloosheid, slaapstoornissen, gedragsproblemen en dementie.
Prof. Hardell doet al jarenlang onderzoek doet naar de relatie tussen mobiele telefoons en hersentumoren. Hij geeft een toelichting op zijn eigen en andere recente publicaties op het vlak van straling en gezondheid en maakt inzichtelijk welke stralingsniveaus er in de publieke ruimte in Zweden en in het gebouw van de Wereldgezondheidsorganisatie gemeten zijn.
This is another ethical question: How much should we allow each other to be exposed passively?
Ook besteedt hij aandacht aan de commissies en adviesraden die het beleid bepalen op het vlak van elektromagnetische velden zijn. Hij laat zien hoe verweven deze met elkaar zijn, alleen al doordat dezelfde personen in meerdere van deze organen participeren.
Prof. Olle Johannson, Neuroscientist testifies at Danish Parliament hearing about Wireless Radiation Health Effects, 2018
De Zweedse neurowetenschapper Prof. Olle Johansson is een andere vooraanstaande internationale wetenschapper die tijdens de Deense hoorzitting van de parlementaire commissie voor gezondheid en ouderenzorg op 18 april 2018 een presentatie heeft gegeven.
Hij gaat in op het verband dat wetenschappelijke onderzoeken aantonen tussen elektromagnetische velden en astma, allergieën, vruchtbaarheid, hartslag van foetus en pasgeborene, kortetermijngeheugen, concentratie, immuunsysteem, kanker. Verstoringen van het biologisch systeem worden ver onder de huidige blootstellingslimieten gerapporteerd. Ook is er een studie uit 2017 (Taheri et al) die bewijst dat bacteriën resistent zijn voor antibiotica als ze worden blootgesteld aan 900 MHz GSM-straling van mobiele telefoons en 2.4 GHz radiofrequente straling van doorsnee wifi-routers.
From the current vast scientific literature, it is obvious we must proceed with caution before immersing the citizens in more and more artificial electromagnetic fields. We may, as matter of fact, already be gravely endangering our current as well as coming generations. To not act today, may prove a disaster tomorrow, and such lack of action may again result in the classical ‘late lessons from early warnings’.
Wetenschappelijke databases en overzichtsrapporten
Anno 2020 zijn er duizenden peer-reviewed wetenschappelijke onderzoeken verschenen over de schadelijke effecten van elektromagnetische velden en straling. Zo’n 70% van de onafhankelijke onderzoeken toont aan dat de straling van draadloze techniek ruim onder de huidige blootstellingslimieten schadelijk is voor bijna elk systeem en orgaan in het lichaam – inclusief DNA.
Dit blijkt o.a. uit de in 2015 opgerichte databank van Orsaa (Oceania Radiofrequency Scientific Advisory Association Inc.). De wetenschappers van Orsaa hebben ’s werelds grootste gecategoriseerde databank van peer-reviewed wetenschappelijke publicaties over radiofrequente elektromagnetische velden gebouwd. Een snapshot van hun database op 12 februari 2018 toonde aan dat de meeste studies (n = 1283, 67,1%) van 1913 studies (in vitro / in vivo experimenteel onderzoek op menselijke / dierlijke / plantaardige systemen en populatie studies) statistisch significante biologische effecten tonen, terwijl 24,4% geen effect en 8,5% onzekere effecten meldden. Het streven van Orsaa is om een onafhankelijk perspectief te bieden op de relevante wetenschap op het vlak van blootstelling aan elektromagnetische velden en om evidence-based besluitvorming te vergemakkelijken voor verschillende belanghebbenden in de moderne samenleving, waaronder clinici, opleiders, veiligheidsfunctionarissen en beleidsmakers.
Tedx Talk-spreker Jeromy Johnson heeft een uitgebreid overzicht van wetenschappelijke overzichtsrapporten en publicaties samengesteld. Daarin staat ook het rapport ‘BioInitiative Report Research Summaries‘. Het Bio-Initiative report is door 14 internationale wetenschappers en experts opgesteld en bevat samenvattingen van 833 publicaties die tussen 1990 en 2017 zijn verschenen op het gebied van elektromagnetische velden en straling. De samenvattingen zijn doorzoekbaar op symptomen en ziektebeelden.
5G Space Appeal
Wie nog meer toelichting op en wetenschappelijke onderbouwing van de schadelijke effecten van elektromagnetische velden en straling wil hebben kan terecht op de site van het 5G Space Appeal. In dit appèl waarschuwen duizenden wetenschappers, artsen, ingenieurs en (tech-) professionals voor ernstige, permanente schade voor de mens en alle ecosystemen door de uitrol van 5G. Zij geven aan dat onmiddellijke maatregelen nodig zijn om de mensheid en het milieu te beschermen en roepen via dit appèl de VN, WHO, EU, Raad van Europa en regeringen van alle landen op om de uitrol van 5G op aarde en in de ruimte te stoppen.
De oproep was op 29 augustus 2020 door maar liefst 298,394 personen en organisaties uit 220 landen ondertekend. Op de site staat ook de Nederlandse versie, inclusief verwijzingen naar wetenschappelijke publicaties (Engels). In januari 2019 hebben wij alle gemeenten in Nederland geattendeerd op het 5G Space Appeal met deze brief.